नेपालीमा सित्तलचिनी नामले चिनिने मोरिङ्गा ओलिफेरा नेपाल, भारत लगायतका देशहरुमा पाइने एकप्रकारको ठूलो रुख हो यो । यसलाई ठाँउअनुसार विभिन्न अन्य नामहरुले पनि चिनिन्छ जस्तैः ड्रम स्टिक ट्रि, हर्सरेडिस ट्रि र बेन आयल ट्रि ।
विभिन्न प्रकारका भिटामिन र पोषक तत्वहरु प्रचुर मात्रामा पाइने भएकाले मोरिङ्गा ओलिफेरालाई ‘सुपरफुड’को नामले पनि चिनिन्छ । नेपालमा यस वनस्पतिलाई सित्तलचिनी र सोभान्जन नामले पनि चिनिन्छ ।
प्रचुर पोषक तत्व र विभिन्न औषधिय गुणको कारणले आयुर्वेदिक विज्ञानमा यसलाई हजारौं वर्ष अगाडिदेखि प्रयोग गर्दै आइएको पाइन्छ ।
हालैका वर्षहरुमा यो वनस्पति बारेमा धेरैले चासो व्यक्त गर्न थालेका छन् र यसको नियमित सेवन गर्ने मानिसहरु पनि बढेका छन् । तर, अहिलेसम्म वैज्ञानिकहरुले यो वनस्पतिको धेरै स्वास्थ्य फाइदाहरु मध्ये केहीको मात्रै अध्ययन गरेका छन् ।
यो रुखको पात, फल लगाएत प्राय सबै भागहरु सेवन गर्न मिल्छ । यसलाई परम्परागत आयुर्वेदिक उपचारमा औषधिको रुपमा प्रयोग गरिन्छ । पश्चिमा देशहरुमा यसको सुकाइएको पातलाई सप्लिमेन्टको रुपमा धुलो र क्याप्सुलको रुपमा बिक्रि गरिन्छ ।
मोरिङ्गा पेय
अहिले मोरिङ्गा ओलिफेरा पेयको रुपमा बजारमा आएको छ । यसलाई कतिले मोरिङ्गा टि भनेर चिनाइरहेका छन् । विक्री गरिरहेका छन् । यो चिया नै त होइन । यद्यपी चिया जस्तै पेय हो । पत्तालाई पानीमा भिजाएर सेवन गर्न सकिने पेय हो । यसको पाउडर पनि उपलब्ध छ, जसलाई पानीमा घोलेर पिउन सकिन्छ ।
यहाँ हामीले वैज्ञानिक अध्ययनबाट पुष्टि भइसकेका मोरिङ्गाका ६ स्वास्थ्य फाइदाहरु प्रस्तुत गरेका छौं ।
प्रचुर मात्रामा पोषक तत्व
विशेषगरि मोरिङ्गाको पात र फलको सेवन गर्ने गरिन्छ । मोरिङ्गाको पात धेरै भिटामिन र मिनरल्सको उत्कृष्ट स्रोत हो । यसको एक कप ताजा पात (२१ ग्राम०मा पाइने पोषकतत्वहरु यसप्रकार छन्ः
- प्रोटिनः २ ग्राम
- भिटामिन बी६ः १९ प्रतिशत आरडिए
- भिटामिन सीः १२ प्रतिशत आरडिए
- आइरनः ११ प्रतिशत आरडिए
- रिबोफ्लेबिन बि२ः ११ प्रतिशत आरडिए
- भिटामिन ए (बेटा क्यारोटिन) ९ प्रतिशत आरडिए
- म्याग्नेसियमः ८ प्रतिशत आरडिए
पातसँग तुलना गर्दा फलमा अलि कम भिटामिन र मिनरल्सहरु हुन्छन् तर त्यसमा भिटामिन सी भने प्रसस्त पाइन्छ । एक कम ताजा काटिएको फल (१०० ग्राम)मा दैनिक चाहिने भिटामीन सीको १५७ प्रतिशत पाइन्छ ।
विकासशील राष्ट्रमा मानिसहरुको आहारमा भिटामिन, मिनरल्स र प्रोटिनको कमी हुन्छ । यी देशहरुमा मोरिङ्गा ओलीफेरा धेरै अत्यावश्यक पोषक तत्वको लागि महत्वपूर्ण स्रोत हुन सक्छ ।
तर, मोरिङ्गा ओलिफेराको एक बेफाइदा पनि छ । मोरिङ्गाको पातमा उच्च स्तरमा एन्टिन्युट्रिएन्ट्स पनि हुन्छ जसले हाम्रो शरीरको खानाबाट खनिज र प्रोटिन सोस्ने क्षमतालाई कम गर्छ ।
त्यस्तै सोच्नुपर्ने अर्को कुरा पनि छ त्यो हो मोरिङ्गा ओलिफेराको सम्पिमेन्ट्स क्याप्सुलमा धेरै पोषण पाँइदैन ।
मोरिङ्गामा भरपुर एन्टिअक्सिडेन्ट पाइन्छ
एन्टिअक्सिडेन्ट त्यस्ता तत्वहरु हुन् जसले शरीरमा भएका फ्रि रेडिकलको विरुद्धमा काम गर्छ । उच्च स्तरको फ्रि रेडिकल्सले अक्सिडेटिभ स्ट्रेस उत्पन्न गराउँछ जुन मुटुरोग र टाइप २ डायबिटिज जस्ता घातक रोगहरुसँग जोडिएको हुन्छ ।
विभिन्न एन्टिअक्सिडेन्ट प्लान्ट तत्वहरु मोरिङ्गा ओलिफेरामा पाइन्छ । भिटामीन सी र बेटा क्यारोटिनमात्रै होइन यसमा क्वेरसेटिन, क्लोरोजेनिक एसिड पनि पाइन्छ ।
महिलाहरुमा गरिएको एक अध्ययनका अनुसार तीन महिनासम्म दैनिक १।५ चम्चा मोरिङ्गाको धुलो सेवन गरेमा रगतमा एन्टिअक्सिडेन्ट लेभल बढ्छ ।
मोरिङ्गाको पातलाई फुड प्रिजरभेटिभको रुपमा पनि प्रयोग गरिन्छ । यसले अक्सिडेसन घटाएर मासु धेरै दिन सम्म ताजा राख्छ ।
मोरिङ्गाले ब्लड सुगर लेभल घटाउँछ
रगतमा सुगरको स्तर बढ्नुलाई गम्भिर स्वास्थ्य समस्याको रुपमा लिइन्छ । यो डायबिटिजको प्रमुख कारण हो । त्यस्तै रगतमा सुगरको स्तर बढेमा मुटुरोग लगायत अन्य विभिन्न गम्भिर स्वास्थ्य समस्याहरु निम्तिन सक्छ । त्यसैले हामीले आफ्नो रगतमा सुगरको स्तर स्वस्थ अनुपातमा कायम गर्नुपर्छ ।
विभिन्न अध्ययनहरुका अनुसार मोरिङ्गा ओलिफेराले रगतमा सुगरको स्तरलाई कम गर्छ । वैज्ञानिकहरुले यो प्रभाव मोरिङ्गामा पाइने इस्थियोसाइनेट्स नामको तत्वको कारणले हुने बताउँछन् ।
मोरिङ्गाले सुन्निन कम गर्छ
कुनै चोट वा संक्रमणको कारण हाम्रो शरीर सुन्निने गर्छ । खासमा सुन्निनु भनेको एक शरीरको अत्यावश्यक सुरक्षण संयन्त्र हो तर लामो समयसम्म सुन्निरहृयो भने यो एक गम्भिर स्वास्थ्य मुद्दा बन्छ ।
धेरै लामो समयसम्म शरीर सुन्निएमा विभिन्न घातक रोगहरु लाग्ने सम्भावना हुन्छ । विभिन्न फलफूल, सागसब्जीहरु र मसलाहरुमा एन्टी इन्फ्लामेटरी प्रोपर्टी हुन्छ ।
त्यस्तै मोरिङ्गाको पात, फलमा पाइने इस्थियोसाइनेट्समा जीउ सुन्निएको निको पार्ने तत्व अझै बढी हुन्छ ।
मोरिङ्गाले कोलेस्टेरोल कम गर्छ
कोलेस्टेरोल उच्च भएमा मुटुरोगको जोखिम बढि हुन्छ । विभिन्न किसिमका सागसब्जीको सेवनले कोलेस्टेरोल कम गर्छ । त्यसैगरि मोरिङ्गा ओलिफेराको नियमित सेवनले पनि कोलेस्टेरोल कम गर्छ ।
मोरिङ्गा ओलीफेराले आर्सेनिकबाट बचाँउछ
खाना र पानीमा आर्सेनिकको संक्रमण विश्वका विभिन्न भागहरुमा ठूलो समस्याको रुपमा रहेको छ । विभिन्न किसिमका चामलमा उच्च स्तरमा आर्सेनिक पाइन्छ ।
लामो सयमसम्म उच्च स्तरको आर्सेनिकसँग सम्पर्कको कारण मानिसमा विभिन्न स्वास्थ्य समस्याहरु देखापर्छ ।
मुसामा गरिएको एक अध्ययनबाट मोरिङ्गाको गेडाले आर्सेनिकको विषाक्त प्रभावलाई कम गर्ने कुरा पत्ता लागेको छ ।
थप
यसको पातमा गाँजरमा पाइने भिटामिन ए (बिटाकेरोटिन) भन्दा १० गुणा बढी, सुन्तलामा भन्दा सात गुणा भिटामिन सी, दूधमा भन्दा १० गुणा बढी क्याल्सियम, पालुंगोमा भन्दा २६ गुणा बढी फलाम, गहुँमा भन्दा १५ गुणा बढी फाइबर, अण्डामा भन्दा ३ गुणा तथा गाईको दूधमा भन्दा २ गुणा बढी प्रोटिन, रायोमा भन्दा ३ गुणा बढी भिटामिन ई र केरामा भन्दा १५ गुणा बढी पोटासियम पाइन्छ ।
